Tarafıma sıkça yöneltilen; pilotaj eğitimi, pilotluk ve THY Akademi ile alakalı soruları bir araya getirdim ve sizler için cevapladım. Cevabını bulamadığınız sorular için yazılarımı incelemenizi yahut bana ulaşmanızı tavsiye ederim.

Pilotaj Eğitimi İle İlgili

• Türkiye’de pilot ihtiyacı var mı hala?

Evet Türkiye’de pilot eğitimi alan kişi sayısı artmış olabilir fakat bu ihtiyacı karşılıyor anlamına gelmez. Dünya’da havacılık sektörü %4-5 oranlarında büyüme gösterirken, Türkiyede son yıllarda %15-17 yıllık artış görülmektedir. Bu ciddi büyüme beraberinde havacılık sektöründe olağan üstü personel ihtiyacı oluşturmaktadır.

Bir dar gövde uçağın 13-15 pilota ihtiyacı vardır. Sadece Türk Hava Yollarını bile düşünsek, ki diğer havayolları da hızla büyümeye devam etmektedir, filosunda 330 uçak bulunduran bu şirket, halihazırda siparişlerle önümüzdeki yıllarda bir o kadar daha uçağı filosuna ekleyecek. Bu da yaklaşık 5000 pilot ihtiyacı doğacak demek oluyor. Kendi bünyesinde yılda en fazla 1000 pilot yetiştirebilen THY kalan kokpit ekibi ihtiyacını dış kaynaktan sağlayacaktır. Henüz 3. havalimanının çok yeni bir proje olduğunu da hatırlarsak, önümüzdeki yıllar boyunca Türkiye’de var olan pilot açığı tam olarak kapanmayacağından emin olabiliriz.

Uçuş okullarının bir çoğu yoğun bir şekilde pilot üretmeye devam ediyor olsa da bu noktada pilotların havayollarının önkoşullarını sağlayabiliyor, seçim süreçlerini tamamlayabiliyor olması gerekir. Yani bir uçuş okulundan mezun olan her pilot her havayolu için yeterince kalifiye anlamına gelmiyor maalesef. Uçuş okullarının eğitim öncesinde herhangi bir seçim sürecine girmediklerini de hatırlarsak (Yahut basit ya da prosedür olarak seçim süreci uyguladıklarını hatırlarsak) üretilen tüm pilotlar istihdam sağlayabilecek seviyede olmadıklarını görebiliriz. Kaldı ki şahsi fikrim ihtiyaçtan dolayı şu an Türkiye’de üretilen neredeyse tüm pilotların istihdam sağlayabileceğinden yanadır fakat bu durum kalifiye bir pilotun işsiz kalabileceği anlamına gelmez. Aynı zamanda her ne kadar uçuş okulları tüm güçleriyle pilot üretmeye devam ediyor olsa da eldeki imkanlar doğrultusunda yıllık kapasite belli ve bunun üzerine çıkılamaz. Var olan kapasite kısa vadede Türkiye’nin ihtiyacı olan pilot sayısının gerisinde kalıyor. Şahsen ben önümüzdeki 5 sene boyunca bu açığın devam edeceğini öngörüyorum.

• Pilot olmak için hangi özelliklere sahip olmam gerekiyor?

Başlıca bir pilotun sahip olması gereken özellikler, iyi bir İngilizce dili, etkili iletişim ve güzel bir kişisel gelişim geçmişidir. Sanılanın aksine pilotların mühendis olma zorunluluğu yoktur aslında fakat mühendis olmaları otomasyon sistemine, mekanik sistemlere daha hakim olmalarını sağlar ve teknik açıdan yatkınlığını desteklerken eğitimi ilk etapta daha verimli ve öğrenilmesi hızlı hale getirir. Ayrıca pilotun sahip olması gereken karakteristik özellikler de var tabii. CRM altında da incelenen bu durum kabaca pilotların soğukkanlı, problem çözebilen, risk yönetimi gelişmiş, aceleci tavır sergilemeyen, tartışmadan kaçınan, sakin, net ve kendinden emin insanlar olmalarının gerekliliğinden bahsediyor.

Ayrıca havayolları, üniformalarını taşıyan pilotları, şirketlerinin yüzü olarak da gördükleri için, kişisel bakımına ve görünümüne özen gösteren, ahlaki ve etik kurallara önem veren, profesyonel, disiplinli kişiler olmalarını tercih ederler.

• Ben X üniversitesinde okudum. Pilot olabilir miyim?

Kısa bir cevap vereyim. Önümüzdeki bir kaç sene için bu sorunun cevabı EVET. Sonrasında işler tersine döner mi emin değilim. Hatta size üniversite lisans mezunu olmayan ve son 1 sene içerisinde pilot eğitimine başlamış birini tanıdığımı da söyleyebilirim. Şahsen ben bu durumu kesinlikle desteklemiyorum fakat THY yönetiminin kararı ile THY Akademi başvuru koşullarındaki akademik seviye önlisansa indirildiğini biliyoruz.

Evet mesleğiniz, lisans eğitiminiz, akademik geçmişiniz her ne olursa olsun pilot olabilirsiniz. Tıpkı mesleğiniz ne olursa olsun bir başka mesleğin eğitimini alarak edinebileceğiniz gibi. Bir mimar, hukuk fakultesine sıfırdan başlayarak bir avukat olabilirken bir gazeteci, mühendislik eğitimini tamamlayıp bir mühendis olabileceği gibi.

• Ben mühendislik okumadım. Pilot olabilir miyim?

Pilotluk mesleğini icra eden herkes belli bir seviyede mühendislik bilgisine sahip olması gerekir diye düşünüyorum fakat mühendis olmak zorunda değildir. Mühendislik eğitimi almış olmak zorunda da değildir. Pilotluk eğitimini başarıyla tamamlayan herkes zaten bahsettiğim seviyede mühendislik bilgisini kendine katmış demektir. Eğitimi başarılı bir şekilde bitirebilmek için bu bahsettiğim mühendislik bilgisinin öğrenilmiş olması zorunludur.

“Mülakatlarda mühendis olmayanlara olumsuz bir önyargı ile yaklaşırlar mı?” diye sorular da alıyorum. Pilotluk için mülakat odasına girdiğinizde, nerede okuduğunuz ya da ne okuduğunuzun hayati bir önemi yoktur bence. Fakat, “Ben ODTÜ’de okudum, kralım!” veya “Çok iyi bir üniversitede okumadım, çok da bir şey olmaz benden!” gibi herhangi bir düşünce içerisinde olmanızın hayati bir önemi vardır. Muhtemelen de olumsuz almanızın en büyük sebeplerinden biri olur.

Adaylarda görülmek istenen şey mühendislik geçmişi değil, kişisel gelişim geçmişidir. Mühendislik bilgisi değil, pilotun sahip olması gereken mühendislik bilgisini öğrenebilecek kabileyette olup olmadığıdır. Unutmamalı ki CADET Akademi ilanlarında doldurulacak bir bardak arıyorlar. Eğitilmeye müsait bir profil görmek istiyorlar.

• THY şirketi batıyormuş. Doğru mu?

Bu durumu işletme konusunda profesyonel olan arkadaşlar benden daha iyi izah edebilir muhtemelen ama naçizane fikrimi belirteyim. Ben 2011 yılından beri havacılık ile ilgileniyorum ve bu soruyla bir çok defa karşılaştım. Bu söylenti zaman zaman ortaya çıkıyor ve hiç bir sonuca ulaşmadan kaybolup gidiyor. THY şirketi şuanda Türkiye’de var olan en büyük uluslararası firmalardan biri ve Dünya’da da üst noktalarda yerini garantilemiş, kendini yıllarca bu sıralamalarda ıspatlamış çok güçlü bir şirket. Genel anlamda havayolu sektörü bu kadar hızlı gelişirken bu sektörün üst sıralarındaki THY şirketinin batması ticari olarak çok da olası bir durum değil. Bazı durumlarda şirket dışında gelişen olumsuz sebeplerden dolayı (terörizm, turistik faaliyetler vs) uçuşlar ve Türkiye’nin havacılık sektörü sekteye uğrayabilir. Bu durumda THY şirket yönetimi gerekli önlemleri alarak zorlu süreci atlatmaya yönelik adımlar atabilir. Bu önlemler bazı uçuşların kapatılması, bazı uçakların yere indirilmesi vs gibi kamuoyuna çok büyük olumsuzluk gibi gözüken hamleler de olabilir. Fakat aslında bu şirketin batacağı anlamına gelmez. Sıkıntılı sürecin kontrol altında tutulduğunun ve minimum hasar ile atlatmaya yönelik çalışmaların devam ettiğinin kanıtıdır.

Lafı çok uzatmak istemiyorum THY öyle üç senede beş senede bir kaç uçağı yere indirmekle, turistik faaliyetlerle batacak bir firma değildir. Hatta bu şirket Dünyada ki  bazı ülkelerden ve devletlerden daha büyük bir güçtür.

Sektördeki zor zamanlar şirketleri tasarruf politikasına büründürür ve bu politikaya bürünmüş bir şirket belirli bir zaman için işe alımlarını azaltır, pilot alımlarını durdurabilir ve bu durum aslında sıkıntılı süreç geçtikten sonra birikmiş bir ihtiyacın karşılanmasını zorunlu hale getirir. Yani demem o ki bu tarz sıkıntılı süreçlerin ardından büyük sayıda pilot/personel alımları olur. Piyasada endişeli bekleyen ne kadar pilot adayı varsa toplanır. Örnek vermek gerekirse terör olaylaırndan ötürü zor zamanlar geçiren Türkiye’deki havayollarının 2018 yılında toparlanmasıyla birlikte istihdam ettiği pilot sayısı ve çalışanlarına yaptığı iyileştirmeler.

• THY Akademi dışında alternatif pilot eğitimleri nelerdir?

THY Akademi dışında, Türkiye’de var olan uçuş okullarından eğitim alabilir, üniversitelerde lisans ya da yüksek lisans eğitimi alabilir Avrupa’da EASA ATPL ya da Amerika’da FAA CPL lisansı alabilirsiniz. Özellikle Amerika’da alınacak olan lisansın  genel olarak Türkiye’de geçerli olması için bazı convert prosedürleri uygulamak gerekiyor. EASA lisansı için aynı şey geçerli değil, çok daha basit bir dosya prosedürü ile Türkiye’de kullanılabilir.

Alternatif pilot olma yöntemlerini biraz daha detaylı incelemek isterseniz ilgili yazıya buradan ulaşabilirsiniz.

• Yurtdışında pilot eğitimleri kaç para?

Avrupada EASA ATPL eğitimi almak 50.000 Euro’nun altında iken Amerika’da bu ücretler biraz daha düşebiliyor.

• Güncel pilot maaşı ne kadar?

Türkiye’de güncel olarak tecrübesiz F/O (Yardımcı Pilot) başlangıç maaşları 30.000-40.000 TL arasında değişiyor. (2019 1. çeyrek) THY Yeni başlayan F/O’larına yaklaşık 35.000 TL veriyor(2019 1. çeyrek). Tabii kokpit ekibi maaşlarında aylık 70 saatin üzerinde uçuş saati başına, baseden uzaktaki yatılara ek ücret alındığını unutmamak gerek. Ayrıca bazı havayolu firmalarında kıdemlenen ve toplam uçuş saatini arttıran F/O’ların maaşları kısmen artarken, kaptan pilot olduğunda maaşların 50.000-100.000 TL (2019 1. çeyrek) arasında değiştini de bilmekte fayda var. Bu maaşlar Türkiye’de geçerli maaşlar iken yurtdışında daha farklı rakamlardan bahsedebiliriz.

• Pilot olmak için askerliğimi yapmış olmam mı gerekiyor?

Bu diğer sektörlerdeki askerlik durumundan çok farklı bir durum değil. THY Akademi için pek problem teşkil etmezken, Elinizde ATPL lisansıyla THY’de tecrübesiz pilot ilanına başvurmak için yahut diğer havayolu şirketlerinin kapısını çaldığınızda belki problem teşkil edebilir. Bazı havayolları pilot alım ilanlarına ‘askerliğini tamamlamış olmak’ gerekliliğini eklerken bazı havayolları bunu eklemeyip tercihen tamamlamış olanlara öncelik tanıyabiliyor. Günümüzde havacılık sektöründeki hızlı büyümeden dolayı oluşan açığı ele alırsak, pek askerlik durumunu önemsemiyorlar diyebiliriz. Bugün Haziran 2018 tarihlerinde tecrübesiz pilot alımında askerlik ön koşulu koyan bir havayolu şirketi yok.

Genelde 2 yıl tecil kabul edilirken bazı şirketler 1 yıl tecili de kabul etmektedir. THY Akademi ise adayın 2 yıl boyunca askere gitmeyeceğini taahhüt etmesini istiyor ve sözleşme de buna yer veriyor. Aşağıda THY Akademi için askerlik sürecini daha detaylı izah ettim.

Sonuç olarak sorunun cevabı, hayır! Bahsettiğim küçük riskleri önemsemezseniz askerlik hizmetini tamamlamış olmak gerekmiyor. Ben ise pilotaj eğitimim öncesinde askerlik hizmetimi tamamlamayı tercih ettim.

• Airbus ve Boeing arasındaki fark nedir?

Bu soruya genel kültür seviyesinde cevap vermek gerekirse durum şudur. Airbus firması Avrupa tabanlı iken, Boeing Amerikan firmasıdır. Pilot tarafından bakarsak, yapay zeka, otomasyon açısından çok daha gelişmiş ve teknolojik yapı barındıran Airbus firmasına karşın Boeing, daha geleneksel yöntemlerle uçağın kontrol edilmesine izin verir. Yani aslında Airbus firması flybywire sistemini oluşturan, yapay zeka programlamasına sahip, işlemcileri ile son sözü kendisi söylerken, boeing son sözü pilota bırakır. Örneğin airbus uçağının burnunu maksimum derecede kaldırması için sidestick çekildiğinde, uçak gerekli hesaplamaları yaparak hız, rüzgarın durumu, ağırlık, irtifa gibi değişkenleri değerlendirerek en uygun maksimum burun açısına uçağı getirir ve sabitler. Boeing’de aynı hamle için lövye çekildiğinde ise uçak doğrudan bu komuta itaat ederek burnunu kaldırabildiği kadar hızlı kaldırmaya başlar ve fiziksel olarak bir engel çıkmazsa pilot aksini söylemedikçe burnunu kaldırmaya devam eder. Uçağın stall duruma girmesi gibi emercensi durumunu dahi umursamayarak pilotun komutunu uygulamaya devam eder.

Bu durum tabii her marka için modeller arasında farklılıklar gösterebilir. B777,  B787 modelleri bir miktar fly-by-wire sistemine sahiptir. Teknolojinin çok ileri seviyelere ulaşmasına rağmen pilotun iş yükünü üst seviyede tutmak riskli bir hareket olacaktır muhtemelen.

Tabii aklınıza Boeing’in yıllar önceki teknolojiyle, çok eski yöntemlerle üretildiğini veya uçurulduğunu getirmemelisiniz. Bu doğru değil. Burada bahsetmek istediğim temel farklılık uçağı kontrol eden pilot ile uçak arasındaki ilişkiyi betimleyip, markaların zihniyetlerine değinmekti. Boeing uçaklarda son sözü pilot söyler, airbus ise kendi yapay zekasını da işin içine dahil eder.

Bir mekatronik mühendisi olarak tabii ki otomasyon ve yapay zekaya sahip olan uçağı uçurmak daha çekici geliyor. 737 filosundaki pilot bir arkadaşım ise, ‘Abi gerçekten uçağı kontrol ettiğimi, uçurduğumu hissediyorum’ diyor.

Bir başka açıdan yaklaşımı da şu benzetmelerle inceleyelim 🙂

• Dövme problem olur mu?

Bu durum havayolundan havayoluna değişmektedir. Pilotluk mesleği için olmaz fakat THY için olur. THY, ulusal havayolu şirketi olduğu için sadeliği savunan, sadeliğin asilliği yansıttığını düşünen bir havayolu firması. Uçak boyamalarında da sadece lale figürünü kullanmasının sebeplerinden biri de budur. Dolayısıyla dövmeye pek sıcak bakmaz. Üniformayı giydiğinizde görünen bir dövmeniz olmaması gerekir. Dış görünüme önem verir, saç ve sakala da disiplinli bir tavır ile müdahele eder. Diğer havayolları şirketlerinden bazıları ise bu konularda bu kadar katı değildir. Yani bir dövme sanatçısı gibi vücudunuz yoksa saça, sakala veya üniformayı giydiğinizde dahi gözüken ufak tefek dövmelere tolerans gösterebilir.

• Hangi İngilizce sınavına girmeliyim? IELTS General kabul ediliyor mu?

Bu konuyu ayrıca ele aldığım yazımı incelemenizi tavsiye ederim. Buraya tıklayarak yazıya ulaşabilirsiniz. Genel olarak benim neden IELTS’i seçtiğimden bahsedeyim. Her iki sınavda 4 teste sokuyor bildiğiniz gibi (Reading, Writing, Speaking ve Listening). IELTS sınavında speaking modülü yüzyüze bir examiner ile mülakat şeklinde yapılıyor ve IELTS kağıt üzerinde yapılan çok daha konforlu ve modern bir sınav yapısına sahip. TOEFL ise bir bilgisayar laboratuvarında herkesle aynı anda bilgisayar üzerinde yapılan bir sınav, speaking modülü de mikrofonla bilgisayar üzerinden kayıt edilerek yapılıyor. Sadece bu kıstas sınav seçiminde tabii ki yeterli değildir. Detaylar için yazıma gözatmanızı tavsiye ederim.

• Bir uçakta kaç pilot oluyor?

Yolcu uçakları kullanım amaçlarına, büyüklüklerine, yolcu kapasitelerine göre olmak üzere geniş gövde ve dar gövde olarak ikiye ayrılırlar. Dar gövde uçaklar daha kısa menzilli uçuşlarda kullanılırken geniş gövdeler uzun uçuşlarda kullanılır.

Aslında uçaktaki pilot sayısı uçuş saatine göre planlanırken, dar gövdeli uçakların zaten kısa uçuşlarda kullanılmasından dolayı çoğu zaman 2 pilot ile uçarlar diyebiliriz. Biri kaptan pilot diğeri ise yardımcı pilottur. Eğitim gibi özel durumlarda 3. bir pilotun (Safety pilot/Observer) oturabileceği jump seat bulunur.

Geniş gövdeli uçaklarda ise uçuş saatine bağlı olarak 3 ya da 4 pilot ile uçulabilir. Pilotlar, bu uçaklarda bulunan rest room’larda dinlenerek dönüşümlü olarak uçağı uçururlar.

• Kaptan pilot ve yardımcı pilot nedir? 

Kokpit içerisinde bir takım çalışması mevcuttur. Riskleri en aza indirgemek, uçuş emniyetini arttırmak ve iş yükünü bölmek amacıyla yolcu uçakları sadece bir kişi tarafından uçurulmazlar.

Dar gövde uçaklarda normal şartlarda bir kaptan pilot ve bir II. pilot (First Officer – F/O) uçuşu gerçekleştirir. Sanılanın aksine uçağı iki pilot kullanmaz. Görev paylaşımı vardır. Bu husus CPL eğitimi tamamlandığında MCC (Multi Crew Cooperation) eğitiminde ele alınır. Bu iki pilotluk takımda bir kişi ‘Pilot Flying’ görevini üstlenirken diğeri ‘Pilot Monitoring’ görevini üstlenir. Yani bir kişi uçağın kontrolünü üstlenirken diğeri yardım eden, gözetleyen kişi olur. Uçan pilotun yedeğidir de diyebiliriz. Kaptan pilot uçağın sorumlusudur ve ‘Pilot in Command’ (Commander) kabul edilir. Uçuran pilotun kim olacağına karar verme yetkisine sahiptir ve bazı hususlarda son sözü söyleyebilme yetkisine sahiptir.

Uçuran pilot özellikle iniş ve kalkışlarda uçağın kumandalarını alır. Gözetleyen pilot ise haberleşme prosedürlerini, checklistleri vs üstlenerek uçuran pilotun iş yükünü azaltırken, göstergelerin kontrolünü sağlar, her şeyin yolunda gittiğinden emin olur, uçan pilotun hata yapıp yapmadığını kontrol eder ve gerektiğinde uçan pilotu uyarır. Bunları her ne kadar üstünkörü anlatıyor olsam da aslında karışıklığı önlemek adına görev dağılımı konusunda MCC’de ciddi kurallar ve kaideler mevcut iken, diğer yandan şirketlerin sayfalarca bu kaideleri ele aldığı Operation Manual dökümanları mevcuttur.

Kokpit içerisinde görev paylaşımı olduğu kadar hiyerarşik bir düzen de mevcuttur ve kaptan, f/o nun üstüdür fakat bu tüm kararları kaptan pilotun vereceği anlamına gelmez. Kaptan pilot uçuran pilot olsa dahi yardımcı pilot onu denetlemekle ve hata yaparsa uyarmakla yükümlüdür. Her hiyerarşik düzende olduğu gibi piramidin en üst seviyesinde kurallar, prosedürler ve yönergeler vardır. Bunların dışına çıkıldığı durumlarda gerekirse hiyerarşik düzenin en alt seviyesindeki tabaka dahi olaya müdahele etme hakkına ve. sorumluluğuna sahiptir. Tarihin en büyük uçak kazası kabul edilen Tenerife faciasının başrolündeki büyük hatayı yapan kaptan pilotun ileri seviye uçuş tecrübeleri, yetenekleri ve hatta eğitmenliği olduğunu unutmamak gerek. Kokpit içerisindeki takım çalışmasını ve iletişimi daha iyi incelemek için CRM (Crew Resource Management) esaslarına göz atmanızı tavsiye ederim. THY Akademi sürecindeki CRM mülakatı da tam olarak bu konu üzerine şekillendirilmiştir.

• Pilot olduğumda kaç saat çalışırım?

Havayolları pilotlarına ortalama aylık 80-85 saat uçuş görevi verirler. Bu uçuş saati ile görev saatini karıştırmamak gerekir. Uçuşlardan önce motor çalıştırana kadar yapılan yaklaşık 1 saatlik hazırlık görev saati olarak sayılırken uçuş saati olarak sayılmaz. Uçuş saatleri tahmin edeceğiniz üzere, haftasonu, resmi tatil, gece, gündüz durumları kale alınarak planlanmaz. Pilotların her gün her saat çalışma saati olabilir.

Bu süreler, dinlenme saatleri, uçuş saati kısıtlamaları, uluslararası sivil havacılık örgütleri tarafından düzenlenir ve FTL(Flight Time Limitations) mevzuatlarınca güvence altına alınır. Bir pilotun aylık 100 saatten fazla uçuş yapması yasaktır ve THY gibi bazı havayollarında 70 saatten sonraki uçuşlar ekstra görev sayılır ve havayolu şirketine ekstra görev tazminatı yükümlülüğünü doğurur.

• Önce host/hostes olup bir kaç sene çalışıp sonra pilot olayım diyorum?

Bu fikrin sebebini tam olarak anlamamış olsam da mantıklı bir plan olduğunu düşünmüyorum. Var olan kariyerinizde pilot eğitiminin masrafları için gerekli olan meblağları karşılayamadığınız için ve kabin ekibi personellerinin kazandığı meblağların daha yüksek olduğunu düşünüyorsanız belki olabilir ama ben para kazanılabilecek daha iyi alternatiflerin olabileceğini düşünüyorum.

Bu sebep dışında pilotluk mesleğinin öncesinde kabin ekibinde görev yapmanız size pilotluk kariyerinizde çok büyük bir avantaj sağlamayacaktır. Hatta havacılık camiasında yeni insanları tanımak dışında hiç bir avantaj sağlamayacaktır diye düşünüyorum. Bu şirkette genel müdür olmak için önce alt tabakadan başlayıp sıradan bir mühendis olmak gerekiyor gibi bir yaklaşımla aynı şey değildir kesinlikle. Ayrıca hiyerarşik olarak kabin ekibi kokpit ekibinin astı sayılsada kabin ekibinin takımdaki görevi apayrıdır ve asla alt tabaka sayılmamalıdır. Askeri hiyerarşiye hakim arkadaşlar bu durumu Subay-Astsubay ilişkisine benzetebilir. Kimsenin Subay olmak için önce astsubay olayım diyeceğini zannetmiyorum.

• İşsiz çok fazla pilot varmış. Ya bende işsiz kalırsam?

Havayollarının karşısında tecrübesiz pilotların sahip olması gereken 3 şey vardır. Önem sırasıyla gidecek olursak birinci sıra tabii ki İngilizce seviyesi, diğeri DLR1, Mollymowk gibi bir teknik yeterlilik ispatı ve son olarak CRM becerileri+kişisel gelişim geçmişi.

Özellikle ilk ikisini sağlayamayan tecrübesiz pilotlar havayollarının karşısında rakiplerine nazaran 2. planda kalırlar.

Günümüzde seçim süreçlerinde zorlanan pilot ve pilot adaylarının var olmasının en büyük sebebinin bu olduğunu düşünüyorum. Uçuş okullarına başlamadan önce herhangi bir teknik yeterlilik ve İngilizce testine tabi tutulmuyor adaylar. Gerekli eğitimi tamamlayarak lisanslarını alıyorlar ve pilot oluyorlar. Daha sonra bu testlere tabii tutuluyorlar. Pilot olmuş olabilmek iyi bir pilot olmuşsun demek değil takdir edersiniz ki. Sonrasında Havayollarının adayları eleme tekniklerinden 2si onlar için kabus olabiliyor. Özellikle Türkiye’de eğitim almış olan pilotlar İngilizce IELTS/TOEFL sınavlarını vermekte zorlanabiliyorlar veya DLR1 Mollymowk gibi sınavlarda başarılı olamayabiliyorlar. Bu durumda havayollarının eleme süreçlerine takılmış oluyorlar. Bizler bilinçli yaklaşıp eğitim öncesinde bu gereklilikleri sağladığımızdan yahut sağlayabileceğimizden emin olmalıyız.

THY Akademi İle İlgili

• THY Akademi programı nedir? Tüm sınavlarda başarılı olursak nasıl bir kontrat imzalanıyor?,

THY, dünyada sadece bir kaç havayolunun sunduğu bir olanak sunuyor pilot adaylarına. Hiç bir bütçesi olmayan, hiç bir havacılık geçmişi olmayan, başvuru koşullarını sağlayan (Üniversite eğitimi, İngilizce yeterlilik vs) ve seçim süreçlerinde başarılı olan kişileri alıp, kendi akademisinde pilot eğitimi veriyor ya da anlaşmalı uçuş okullarında pilot eğitimini karşılıyor.

Pilotaj eğitimi biten ‘Yardımcı Pilot’ önündeki 10 sene boyunca THY için çalışacak ve eğitim masrafı olan 140.000€ meblağ her ay maaşından kesilecek.

THY Akademi hakkında daha detaylı bilgi için ilgili yazılarımızı inceleyebilirsiniz:

İlk Adım – Pilotluk ve THY Akademi

THY Yetiştirilmek Üzere Pilot Alımı

• Bir kaç sene çalıştım THY’de pilot olarak sonra ayrılmak istedim. Ne olacak?

Bu durumda sözleşme feshedildiği için borcun kalan tutarı pilota yansıtılır ve ayrıca tazminat talep edilir.

• Akademiye alım süreci ne kadar sürüyor?

Her bir sürecin planlaması, THY insan kaynakları departmanındaki yoğunluğa göre değişiklik gösterebiliyor. 2011’den beri takip ettiğim bu sürecin 3 ay sürdüğünü de gördüm, 1 sene sürdüğünü de. Güncel durumdan bahsetmek gerekirse eğer, tüm süreçlerde ilk seferde başarılı olunursa ve IELTS/TOEFL sertifikası ile başvuru yapılırsa, ortalama olarak yaklaşık 4 ay sonra süreç sonuçlanmış olur ve sonraki 3 ay içinde eğitime başlanmış olur.

• Yaş sınırı var mı?

Evet THY Akademi için yaş sınırı var. Öncelerde bu 30 yaştı fakat geçtiğimiz dönemlerde yapılan esneklikle bu sınır 35’e çekildi. Dönem dönem ihtiyaca göre şirket tercihiyle değişebilen bir limit.

• Ben başvurabiliyor muyum?

Eğer başvuru koşullarını sağlıyorsanız, THY WebSitesi üzerinde footer menüsünden ulaşabileceğiniz ‘Kariyer’ sayfasından ‘Yetiştirilmek üzere II. Pilot Aday Adayı’ ilanına başvurunuzu yapabilirsiniz.

• Süreçte hangi testlere giriyoruz?

Süreç içerisinde İngilizce(Eğer gerekliyse), Boy-Kilo ölçümü, yetenek sınavları(DLR1), psikolojik yeterlilik mülakatı(CRM), kurul mülakatı yer alıyor. Sonrasında sağlık testi yapılıyor ve iş teklifi sunuluyor.

• Mülakatlarda ne soruluyor? Geçmek kolay mı?

Klasik insan kaynakları mülakatlarındaki sorulara ek olarak pilot olup olamayacağınıza karar vermeye yönelik, psikolojik durumunuzu analiz etmeye yönelik ve kişisel becerilerinizi, gelişim geçmişinizi, iletişim becerilerinizi, CRM’e yatkınlığınızı, İngilizce’yi kullanabilme kabiliyetinizi değerlendirmeye çalışıyorlar.

Konu hakkındaki yazıyı buraya tıklayarak inceleyebilirsiniz. 

• DLR1 sınavında ne soruluyor? Zor mu?

DLR1 sınavı teknik yeterliliklerin test edildiği bir sınavdır ve bilgisayar ortamında yapılan, adayların sayısal zekaları, mult-tasking becerileri, görsel hafızası, konsantrasyonu, algıları gibi yetileri ölçülür. Ayrıca yetenek modüllerinin yanında Fizik Matematik, İngilizce ve kişilik testi gibi modüller de bulunur.

DLR1 hakkında detaylı bilgiye ve hazırlık rehberine buradan ulaşabilirsiniz. 

• DLR1 sınavına ne kadar önce çalışmaya başlamalıyım

Eğer İngilizce yeterliliğinizi kanıtladıysanız (IELTS/TOEFL belgesi ile başvuru yaptıysanız), online başvuru yaptıktan hemen sonra DLR1 hazırlıklarına başlamanız yeterli olacaktır. Eğer sıkıştırılırsa ve günde 5 saatten daha fazla ayırabilecekseniz 15 günlük bir çalışma da DLR1 hazırlığı için yeterli olacaktır. DLR1 sınavında test edilen yetenekleriniz çok çalışarak geliştirebileceğiniz yetenekler değildir. Her test için 10 kez tekrar yapıp, modüle adapte olduktan sonra skorlarınızın pek artmadığını fark edeceksiniz. Bir kaç başarısız olduğunuzu hissettiğiniz testlerde yeni teknikler denemek için bolca vakit harcayabilirsiniz fakat bu zamanla kendinizi o konuda çok ciddi anlamda geliştiremeyeceğiniz gerçeğini değiştirmiyor maalesef.

• DLR1 sınavında kaç puan yapmalıyım? Sonucum nasıl hesaplanıyor?

DLR firması adayların analizlerini basit bir algoritma ile yapmak yerine daha karmaşık bir süreç kullanıyor. Genel anlamda sizin DLR1 sınavındaki skorlarınız, tüm adayların ortalama skorlarıyla ve yine diğer adaylara bağlı bazı değişkenlere göre karşılaştırılıyor. Yani ortalamanın üzerinde performans sergilemeniz olumlu sonuç almanız için yeterli. Genel anlamda DLR1 sınavındaki modüllerde %70’in üzerinde skor yapmanız başarıya ulaşmanızı yeterli olacaktır fakat dediğim gibi detaylıca incelenmesi gereken bir konu ve DLR1 yazımı inceleyerek sorularınıza cevap bulabilirsiniz.

• DLR1 MIC için joystick almalı mıyım?

Bir kaç günlüğüne ödünç alabileceğiniz bir joystick de işinizi görecektir ama muhakkak bir joystick ile bir kaç alıştırma yapmanızı ve arayüze aşina olarak sınava girmenizi tavsiye ederim. Yine de sınavda MIC için uzunca bir süre alıştırma yapmanız için imkan verildiğini hatırlatmak isterim.

• Süreçte para harcıyor muyuz?

Süreçte THY’nin veya SHGM’nin talep ettiği herhangi bir ücret yok. Aksine DLR1 sınavında THY adaylara eşsiz havalimanı manzarasında öğle yemeği de sunuyor :). Sürecin her aşaması için İstanbul’da bulunmanız gerekiyor. Dış şehirlerde yaşayanlar bazen bir gece öncesinden gelip otelde konaklamak zorunda kalabiliyor. Bu gibi durumların oluşturduğu maddi yük var tabii ki.

Süreç olumlu sonuçlanırsa eğitime başlamadan önce sağlık muayenesine girmek zorundasınız ve bunun ücreti THY tarafından karşılanmıyor (2016 yılı için Yaklaşık 500 TL)

• THY Akademide eğitim alırken sağlık sorunuyla karşılaşırsak ne olacak?

Belli bir yaşa kadar uçucu ekipte yer alabilmeniz için her sene sağlık kontrolüne gireceksiniz. Eğitim esnasında da haliyle bu kontroller devam edecek. Eğitim esnasında ya da çalışırken sağlık sebeplerinden dolayı yaşanacak olan lisans kaybında tarafınıza herhangi bir tazminat yansıtılmıyor. Bu konuda hem sözleşme ile hem de harici vakıflar tarafından güvence altına alınıyorsunuz.

• Sağlık kontrolünü biz mi ödüyoruz? Pilotken de sağlık kontrolünü biz mi ödüyoruz?

Evet, yapılan her sağlık kontrolünü bizler ödüyoruz. 2016 yılı için yaklaşık 500 TL fiyatı var.

• Sürece başvurmadım henüz. Şimdiden sağlık raporu alsam mı?

Buna gerek olmadığını düşünüyorum. Bir sağlık probleminiz var ve işin içerisinden çıkamıyorsanız tabii böyle bir şey yapılabilir ama öncesinde doktorlara gidip danışabilir, yahut bu testlerin yapıldığı departmanlardaki uçuş hekimlerine danışabilirsiniz. Kontrole girmiyor olsanız da sizlere probleminiz yahut şüpheleriniz konusunda mevzuatlara hakim oldukları için yardımcı olacaklardır.

Hastanelerde medikal 1 sağlık kontrolüne girdiğinizde SHGM bünyesinde size otomatik olarak bir dosya açılır ve maliyeti 250 TL’dir. Bu dosyayı almadığınızda yahut hastaneden aldığınız sağlık sertifikasını bu dosyaya eklemediğinizde nasıl bir problem oluşturabilir bilgim yok ama bir karışıklık oluşturacaktır gibi gözüküyor. Yetkili hastanelerin havacılık tıbbı bölümleriyle bu husus görüşülmelidir.

• THY Akademi için eğitim ücreti nedir? THY’de pilot maaşları nedir?

2018 yılındaki güncel fiyat 138.000 Euro’dur ve gelecek yıl zam yapılmayacağını düşünüyorum. Tecrübesiz F/O maaşı THY’de 23.000 TL’dir. (2018 Kasım)

• Akademideyken aylık maaş alıyor muyuz? Konaklamamızı nasıl sağlayacağız?

Eğitimi Aydın’da ya da Eskişehir’de alıyorsanız konaklamanız THY tarafından karşılanıyor. İstanbul ya da diğer şehirlerde eğitim planlanırsa konaklamanız karşılanmıyor ve bu sebepten ötürü ekstra bir meblağ almıyorsunuz. Eğitim boyunca iki asgari ücret aylık maaş alıyorsunuz.

• Süreç olumlu sonuçlanırsa eğitim alacağımız yeri biz seçebiliyor muyuz?

Tercihiniz size soruluyor fakat garanti verilmiyor. Genellikle tercih edilen yere adaylar yerleştiriliyor.

• Askerlik problem çıkarır mı?

Askerlik konusunda THY sizden sözlü taahhüt istiyor. Eğitim boyunca askere gitmeyeceğinizi taahhüt etmeniz isteniyor. Eğitime başladıktan sonra askerlik teciliniz biterse, e-mba tarzı yüksek lisans programlarına yazılarak ya da başka yönetmelerle askerlik görevinizi ertelemelisiniz. Eğer eğitim süresince askere giderseniz sözleşme gereği büyük zorluklarla karşılaşabilirsiniz. Sözleşmeniz feshedilebilir, eğitim masrafları ve ekstra maddi tazminat talep edilebilir. Eğitimden sonra F/O olarak çalışmaya başladığınızda askerlik görevinizi yerine getirmek üzere görevinize ara verebilirsiniz. Askerden döndüğünüzde şirkette göreve kaldığınız yerden devam edebilirsiniz. Yahut bu pilot alım sürecini tamamladıktan sonra size sözleşme imzalamak için iş teklifi sunulduğunda askere gidip geleceğinizi söyleyip, askerlikten sonra sözleşmeyi imzalayarak eğitime başlayabilirsiniz. Bir diğer yöntem ise askerlik görevinizi icra ederken sürece katılabilir ve teskere tarihinize yakın süreci tamamlayacak şekilde planlayabilirsiniz.

• Motivasyonum çabuk düşüyor. Ne yapabilirim?

Havacılığı hayatınıza dahil edin. Havacılıkla ilgili sporlarla ilgilenmeye başlayın, hobiler edinin. Güncel havacılığı takip edin. YouTube kanallarına göz atın. Kitaplar okuyun. Havacılıkla ilgili arkadaşlarınızla sohbet edin. THK’nın ücretsiz eğitimlerinden birini ya da diğer ücretli eğitimlerden birini kendiniz için planlayın ve havacılığın içinde yer alın.

Hobi olarak insansız hava araçlarıyla ilgilenebilir, drone tasarlayabilir, uçurabilir, RC drone yarışlarıyla ilgilenebilirsiniz. Uçak maketleriyle ilgilenebilir ya da sanal havacılık için kendinize bir joystick satın alabilirsiniz. Yamaçparaşütü, skydiving, yelkenkanat, planör gibi ekstrem havacılık sporlarıyla ilgilenebilirsiniz. Spotter’lıkla ilgilenebilir ya da bir ultralight uçakla uçuş tecrübesi yaşayabilirsiniz.

Bunların hiçbiri ile ilgilenmediyseniz, emin olun bir ya da bir kaçtanesi ile ilgilenmeye başladığınızda havacılığın kanınıza bulaştığını fark edeceksiniz.

• Ben yapabilir miyim? Kendime pek güvenmiyorum.

Kendinize güvenin arkadaşlar. Kimse sizden deha olmanızı beklemiyor. İstenilen değerler belli, sizden beklenen belli. Meslek hayatınızdaki sorumluluğunuz ve yapacaklarınız da belli. Pilotluk astronotluk değil. Kendine güvenen ve kendinden emin bir tavır sergilemeniz yararınıza olacaktır.

• Kontratı imzalamak için kefil gerekiyormuş. Doğru mu?

• THY yılda kaç tane yetiştirilmek üzere pilot alıyor?

Geçtiğimiz aylarda Sn. Bilal Ekşi’nin yaptığı açıklama ile THY’nin yılda yaklaşık 1000 adet pilot üretebilecek seviyeye geldiğini öğrendik. Bu sadece Aydın Akademi’nin kapasitesi değil, aynı zamanda THY’nin diğer anlaşmalı uçuş okullarında yetiştirdiği pilot sayısı ile birlikte var olan bir rakam diye tahmin ediyorum.

• THY askeriyeden emekli pilotları alıyormuş. Onlar tecrübeliler. Biz nasıl gireceğiz?

Havacılıkla çok da alakası olmayan yaşı 35in üzerinde olan çok fazla kişiden duyuyorum bu yorumu ‘Askeriyeden alıyorlar pilotlarını’. Bu yanlış bir bilgi değil fakat güncel bir bilgi de değil. Eskide kalmış bir şey. Sivil havacılığın, sivil havacılık eğitimlerinin henüz yaygın olmadığı, kısıtlı pilot ihtiyacının olduğu zamanlarda var olan bir durum. O zamanlar bildiğim kadarıyla askeri pilotların çalışma şartları ve maddi imkanları, yolu uçağı pilotlarınınkine nazaran daha kötüydü ve askeri pilotlar daha iyi imkanlar için havayollarında çalışmak istiyorlardı ya da emekliliklerinden sonra havayollarına yerleşiyorlardı. Açıkçası o zamanlar var olan ihtiyacı da karşılıyormuş demekki ki sivil havacılık eğitimleri çok yaygın değildi. Günümüzde böyle bir durum yok. Yakın zamanda askeri kariyerinden emekli olmuş ve havayoluna yerleşmiş pilot tanıdıklarım var fakat bir öncelik söz konusu değil artık.

• Akademinin kapanma olasılığı varmış. Doğru mu? Ya biz eğitim alırken kapanırsa?

Bu şekilde bir mağduriyet yaşanması çok zor. Ortada kontrat var sözleşme var. Böyle bir kapanma durumunun yaşanması da çok zor. Özellikle geçtiğimiz yakın zamanda THY Akademi’ye büyük yatırımlar yaptı. THY ayakta olduğu sürece Akademi yakın gelecekte kapanmaz. Tabii ihtiyaç doğrultusunda kapasite düşürülebilir belki ama bu yakın zamanda olabilecek bir şey değil.

• THY Akademi ne zaman açılır?

Yazının tamamını 2018-2019 yıllarında oluşturmuştum ve korona sürecinin etkisi henüz yoktu. Şu anda aldığım soruların çoğunluğu THY Akademi’nin tekrar ne zaman açılacağıyla alakalı. Korona pandemi sürecinin olumsuz etkilerinden biri olan havayolları sektöründeki kriz dünyadaki tüm havayollarının pilot ihtiyacını neredeyse ortadan kaldırdı. THY ve diğer Türk Havayolu şirketleri maalesef ki bu krizden payına düşeni aldı. Ortada doğru düzgün uçuş yok, seyahat eden yolcu yok iken dolayısıyla uçucu personele ihtiyaç da ortadan kalkıyor. Fakat bir yandan THY Akademi bünyesinde eğitim alan pilot filoları mevcutken diğer yandan THY Akademi dışında da pilot eğitimi alan bir çok pilot arkadaşımız mevcut. Yani istihdam yok iken pilot üretimi de devam ediyor. Dolayısıyla şahsi fikrim bu zorlu zamanlar geçmeye başladığında ve havayolları için pilot ihtiyacı doğmaya başladığında öncelikli olarak piyasada hali hazırda tecrübeli/tecrübesiz pilotlar istihdam edilmeye başlanacak ve hemen ardından THY var olan normal akademi sürecine dönecektir. Bu süreçte şunu unutmamak gerekir ki THY öncelikli olarak pilotlarını kendi elleriyle akademisinde yetiştirmek istiyor ve bu yetiştirme süreci tip eğitimi ve seçim süreçleriyle de beraber yaklaşık 3 sene sürüyor. Bu durumda THY ve diğer şirketler Akademi’den temin etmek istediği pilot ihtiyacının oluşacağı tarihten takribi 3 sene öncesinde Akademi için başvuru açacaktır. Bu konuyu detaylıca ele alacağım bir yazı olacak yakın zamanda fakat toparlayacak olursak şahsi fikrim THY ve diğer havayollarının 2022 yılının sonlarına doğru Akademi’ler için tekrar hazırlık yapmaya başlayacağı ve 2023 yılı içerisinde Akademi alımlarının tekrar başlayacağıdır.