İlk Adım – Pilotluk ve THY Akademi

Kendimi tanıtarak başlamak istiyorum. Mühendisim. Pilotluk çocukluk hayalim falan değil. İlk defa, üniversiteye başladığım zamanlar meslek olarak kafamda canlandırdığım bir şey hatta. Öncesinde yerden otuz bin feet yukarıdaki metal yığınını gördüğümde, (belki) o aleti kullanan birisi diye düşünmüşümdür bir kaç kez pilotları. Henüz uçağa bile binmemiştim o zamanlar.

Değerli hanımefendiler, beyefendiler ve sevgili çocuklar, -müstakbel- kaptanınız konuşuyor..

Benim hikayem şöyle başlıyor. Üniversiteye yeni gelmişim, 2011 yılı, hazırlık okuyorum ve mühendislik eğitimi alan ev arkadaşım oradan buradan bir yerlerden duymuş koştur koştur eve geldi bir gün. ‘Harika bir şey duydum!’ diye konuya girip başladı anlatmaya. Türk Hava Yolları, mühendisleri kendi bünyesinde pilot eğitimine alıp 10 sene kontrat imzalıyor kısmını biliyoruz sadece ve pilotluğun prestijini. Sonrasında sohbet derinleşiyor, hayaller kuruluyor, günlerce, haftalarca araştırmalar yapılıyor tabi. O gün başladı havacılık hevesim. Pilotluk diye bir meslekten haberdar olduğum gün o gün, kokpiti ilk defa gördüğüm, heyecanla incelediğim gün o gün. Türkiye’deki eğitim sisteminin eksikliklerinden dolayı, daha bir kaç ay öncesinde üniversite tercihi yaparken aklımın ucundan bile geçmeyen bu harika meslek hakkında bir şeyler öğrenmeye başladığım ilk gün o gün.

Nedir Pilotluk?

Pilotluğun, meslek olarak, sıradan bir meslekten ayrıldığı nokta; bize rutinlik ve monotonluktan çok uzak dinamik bir hayat sunmasıyla başlıyor benim için. Diğer yandan ortalamanın üstünde bir saygınlık, sosyal konum, maddi imkanlar sunarken, sizi belki günde iki ülke değiştirmek zorunda bırakarak macera dolu bir hayata sürüklüyor.

Tabii bir de işin ‘Uçak kullanmak’ kısmı var. Bir mekatronik mühendisi olarak, tonlarca ağırlıktaki makineyi, neredeyse kusursuz dizayn edilmiş sistemlerle, havada 3 boyutlu kontrol etmenin hazzı harika, hele bir de havacılığa tutkunuz var ise ve uçmak size haz yaşatıyor ise…

Ben mühendisliği bilen ticaretle de uğraşmış biri olarak pilotluğu bir meslek olarak tercih ederken şu noktayı da çekici görüyordum. Belirsizlikten uzak bir meslek olması. Çalışma ortamın, görevin, yapacakların çok net, hatta oturup okuduğunda binlerce sayfaya defalarca kazınmış olan şeyler. Belirsizlik yok. Bundan 15 sene sonra da hangi noktada olacağını ne yapıyor olacağını çok net görebiliyorsun. İşini icra ederken karşılaşabileceğin stresler de belli ve defalarca bu konuda eğitiliyorsun. Astın üstün belli ve senin yetkilerin yine kurallara kazınmış şekilde net. Pilotluktan önce icra ettiğim mühendislikle, ticaretle, kendi işimle ilgilendiğim zamanlara nazaran ortada belirsizlikten daha uzak, kesinliğin daha fazla olduğu bir mesleki hayatın var olduğu aşikar. Aslında ben, bu hususun altındaki yazılı kuralları, prensipleri ve disiplini sevdiğimden bana bu çalışma ortamı çekici geliyor.

Her ne kadar havacılık veya uçma tutkusuna sahip olsak da eğer pilotluğu bir meslek olarak seçeceksek tabii ki altında başka kriterleri de değerlendirmemiz gerekiyor. Bu noktada ticari pilotluk mesleği, havayolu pilotluğu bizlere ortalamanın üstünde iyi maddi imkan, saygınlık, sosyal konum ve yan haklar da sunabiliyor.

Tabii ki bunların yanı sıra dezavantajları da olacak bu mesleğin. Düzensiz uykuyu beraberinde getirmesi, planlı yaşamayı bir nebze engellemesi, onlarca yüzlerce insanın hayatlarının sizin dikkatinize bağlı olması ve bir saniyelik bir hatayı bile affetmeyecek sorumluluğun doğuracağı stresli bir çalışma ortamı da, pilotluğun olumsuz diyebileceğimiz yönlerinden bazıları. Pilotluk mesleğinin icrası uçuş operasyonlarını icra ettiğimiz vakitlerin dışında da hayatımızda bir çok konuda ciddi bir disiplini de zorunlu hale getiriyor. Ayrıca bir pilotun tüm sermayesinin ‘Sağlık’ olduğunu biliyoruz ve hayatı boyunca sağlık durumunu kontrol altında tutmak, dinlenmesini kontrol altında tutmak için ekstra prensipler, alışkanlıklar edinmesi gerekiyor. İşin ucunda lisansı kaybetme riski başta olmak üzere bir çok kontrol edilemeyen risk de var.

Kariyer anlamında ise geleceğini garanti altına almak olarak görebiliriz pilotluğu. Dünyada havacılık sektörü ortalama %5 büyürken, Türkiye’de bu oran yıllık %15-17’lere çıkıyor. Sadece THY’yi ele alırsak, şu anda filosunda 330 uçak için 4500 pilot bulunduran hava yolu şirketimizin, önümüzdeki yıllarda teslim almak üzere neredeyse bir o kadar daha uçak siparişi mevcut. 3. Havalimanı gibi devasa bir yatırım da önümüzdeki yıllarda oluşacak personel açığının habercisi.

Sık sık çalışma ortamının, çalışma arkadaşlarının değişmesiyle dinamik bir iş ortamı sunan pilotluk mesleği, aynı zamanda yüksek maliyetli eğitim masraflarına ödenen meblağı kısa sürede geri kazandırmasından dolayı gayet mantıklı bir yatırım olarak kabul edilebilir. Küçük bir hesapla bir pilotun eğitimine harcanan 100.000€ gibi bir meblağı, Türkiye’deki ortalama pilot maaşı olan aylık (2018 yılı verilerine göre) 16.000 TL’ye bölersek yaklaşık 30 ayda yatırılan meblağı çıkarıyor gözüküyor. Yani bir yatırım yapıyorsunuz ve 2.5 sene sonra kendini çıkarmış sayılıyor. İşletmeci arkadaşlar daha iyi bilir fakat bu benim bildiğim kadarıyla mantıklı yatırım sınıfına giriyor.

Pilot olmak için sahip olunması gereken ATPL (Airline Transport Pilot License)(Havayolu Nakliye Pilotu Lisansı) lisansını elde etmek için ülkemizde değerlendirebileceğimiz bir kaç yol mevcut. Özel uçuş okullarından ücreti karşılığında eğitim almak, üniversitelerin sivil havacılık okullarına bağlı pilotaj lisans eğitimine yerleşmek ve karşılıklı anlaşmalar ile havayollarının akademilerinden eğitim almak. Bu 3 yolu biraz inceleyelim:

1- Uçuş okulları

Uçuş okulları başlığı altında listeleyebileceğimiz birbirinden ayrılması gereken iki yol var aslında. Biri Türkiye’de bir uçuş okulunda eğitim almak, diğeri ise yurt dışında. Şimdilik Türkiye’deki eğitimlerden bahsedelim, gelecekde hakkında çok fazla bilgi kaynağı olmadığı için çok daha detaylı bir şekilde yurt dışındaki uçuş okulları hakkında bir bilgilendirme yazısı hazırlayacağım.

Aslında ATPL eğitimi alabilmek için sizden en az seviyede koşul isteyen yöntem bu diyebiliriz. Uçuş okulları (SHGM doğrultusunda) lise mezunu olmanızı yeterli bulurken, uçuşunuzu engelleyecek sağlık probleminiz yoksa sizi eğitime alıyor neredeyse. Tabii her şeyin bir karşılığı var. ATPL lisansını elde etmek için saydığımız üç yöntem içerisinde bütçenizi en çok zorlayacak olan yöntem bu maalesef. Ülkemizdeki uçuş okulları ortalama 200-250 bin lira gibi meblağlar karşılığında sizleri eğitime alıyor. Ayrıca bu okullardan ATPL (Frozen) lisansınızı elinize aldığınızda, herhangi bir sivil havayolu şirketinde sağ koltuğa oturamıyorsunuz. Bir ‘Tip Eğitimi’ne ihtiyacınız olacak. (Daha sonra bahsedeceğiz) Bu da ekstra maliyet demek pilot adayı için. Sınırlı bütçesi olanların çok iyi araştırmalar ve planlamalar yaparak kalkışması gereken bir yol uçuş okulundan ATPL eğitimi almak. Sonrasında ortalama olarak yeterli özelliklere sahip olduğunuzda CV’niz ile havayolu şirketlerine iş başvurusu yaparak, şirketin belirlediği süreçlere dahil olup iş bulmaya çalışıyorsunuz. İşte tam burada bir ironi ile karşılaşıyoruz. Uçuş okuluna girmeden önce çok iyi ingilizceye sahip olmak zorunda değilsiniz, bir üniversite mezunu olmak zorunda değilsiniz, fiziksel olarak bir sınırlamanın kontrolünden geçmiyorsunuz, psikomotor sınavı gibi teknik yeterlilikleriniz de test edilmiyor hatta ve hatta kendinizi çok iyi ifade edebilen bir birey olmak zorunda bile değilsiniz fakat elinizde ATPL ile havayolu şirketlerinde iş bulmaya kalkıştığınızda sizden bu özellikleri isteyip kalifiye biri olup olmadığınıza bakıyorlar. İşte tamda bu yüzden günümüzde ülkemizde bir çok işsiz pilot bulunmakta maalesef. Çözümünün uçuş okulları için SHGM tarafından kısıtlamalar oluşturulması olduğunu düşünüyorum.

2- Pilotaj Lisans/Yüksek Lisans Eğitimi

Ülkemizde Özyeğin Üniversitesi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi,  Kıbrıs Girne Amerikan Üniversitesi, Atılım Üniversitesi, Okan Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi gibi bazı üniversiteler tarafından verilen pilotaj eğitimine, üniversite sınavı ile giriş yapılabiliyor. Ücretlendirmesi tabii ki diğer bölümlere göre biraz daha farklı olurken, aynı zamanda 4 yıllık lisans programı müfredatına uygun olması gereği mühendislik eğitimine yakın bir eğitim veriliyor. Fiyatları toplamda aşağı yukarı uçuş okullarıyla aynıya geliyor belki biraz daha yukarı çıkıyor üniversite masraflarını da barındırdığı için. Sonrasında yine aynı şekilde üniversiteden bağımsız olarak Tip Eğitimi(Type Rating) almanız gerekiyor. Aynı zamanda bazı üniversitelerin lisans mezunlarına yüksek lisans olarak pilotaj eğitimi de veriliyor. Güncel durum araştırılması gerekirken, benim bildiğim kadarıyla THK Üniversitesi ve Yeditepe bu programa sahip.

3- Havayollarının Uçuş Akademileri

Ülkemizde Türk Hava Yolları firması kendi pilot istihdamının büyük bir kısmını kendi oluşturduğu akademiden veya akademi programlarından karşılamaya çalışıyor. Uzun sayılabilecek bir süreç ile pilot adaylarını seçiyorlar. Yaptıkları şey, başvuru yapan lisans mezunlarını kendi süreçlerine dahil edip, başarılı olanları kendi akademilerine ya da anlaşmalı oldukları uçuş okullarına gönderip, tüm eğitim masraflarını karşılamak. Cebinizden ilk etapta neredeyse beş kuruş çıkmadan ATPL lisansına sahip oluyorsunuz fakat bu arada eğitime başlamadan önce onlarla 10 senelik bir kontrat imzalıyorsunuz. Yani kısacası anlaşma şu: Havayolu şirketi sizi pilot yapıyor sizde onlar için uzun süre çalışacağınızı ve borcunuzu geri ödeyeceğinizi taahhüt ediyorsunuz. Benzer bir programı SunExpress Havayolları’da yapıyordu ve benzer bir süreçle pilot adaylarını seçiyordu fakat artık bu programı kapattı ve tekrar açmayacağını duyduk. Güncel durum gerektiğinde SunExpress’in kariyer.net sayfasından kontrol edilmelidir.

THY ülkemizde hava taşımacılığı sektöründe bir numara diyebileceğimiz, dünyada da üst sıralarda yer alan devasa bir anonim ortaklık ve son zamanlarda iyice rayına oturttuğu stabil süreçlerle pilot istihdamının büyük çoğunluğunu kendi akademisinden temin ediyor. Çok eskiden bu ihtiyacını askeriyeden karşılarken şimdi sivil havacılık eğitimine de büyük katkı sağlıyor. Dışarıdan ATPL lisansını almış olan tecrübesiz F/O ilanını sürekli açık tutmuyorken, yetiştirilmek üzere pilot aday adayı ilanını yıl içerisinde sürekli açık tutuyor.
Türk Hava Yollarına II. Pilot Aday Adayı olarak başvuru yapabilmek için sahip olmamız gereken özelliklerden en önemlileri şunlar:

• Verilen boy-kilo değerlerine sahip olmak. 20-30 arası vücut kitle indeksine sahip olmak.
• IELTS yada TOEFL İngilizce sınavlarından istenen skoru elde ederek İngilizce yeterliliğini kanıtlamış olmak (2017 yılının ikinci yarısındaki bir değişiklik ile artık II. Pilot aday adayı ilanına başvuru için IELTS ya da TOEFL belgesi zorunlu değildir. İngilizce yeterliliğinizi sürecin ortasına kadar THY’nin kendi yapacağı bir İngilizce sınavı olan Dyned ile ıspatlamak yeterli olacak. İ.Ü. Mülakatı (CRM) süreciyle devam edebilmek için IELTS ve TOEFL istenecektir.)
  • IELTS General veya Academic kabul ediliyor ve Overall 6.0 / Speaking 6.0 skor isteniyor.
  • TOEFL IBT toplam 60, speaking 18 puan isteniyor.
• ÖnLisans eğitimi mezunu olmak. (Yıllar önce mühendislik mezunu olmak şartı ile başlayan bu koşul kısa zaman öncesinde kadar herhangi bir lisans eğitimi mezununu kabul ederken, günümüzde önlisans eğitimini de kabul etmektedir.) Örgün öğretim ve açık öğretim kabul edilmektedir.
• Erkek adaylar için 18 Ay eğitim süresi boyunca askerlikle alakalı bir problem çıkmayacağını taahhüt etmek.

Güncel başvuru koşullarını öğrenmek için THY resmi websitesindeki ilan sayfasını incelemenizi tavsiye ederim:

https://www.turkishairlines.com/tr-tr/kariyer/is-ilanlari-duyurular/thy-ao-yetistirilmek-uzere-2-inci-pilot-aday-adayi-ariyor/index.html

Bu koşulları sağlayan herkes THY Akademiye başvuru yapabilir ve seçilmek üzere süreçlere başlayabilir. Başvuru sonrasında Pilot aday adaylarını bekleyen süreçler ise şu şekilde:

• Dyned İngilizce Sınavı (Eğer TOEFL ya da IELTS ibraz edilmediyse)
• DLR1 Yeterlilik Sınavı (Fizik-Matematik ve yetenek testlerinden oluşur)
• İstanbul Üniversitesinde Mülakat (2017 itibarıyla sürece dahil olmuş bir aşamadır)
• Kurul Mülakatı (THY İK Departmanı tarafından)
• Evrak Teslimi ve Boy-Kilo Ölçümü
• Sağlık Muayenesi
• Sözleşme

Güncel süreçlerin sırası farklılık gösterebilir. Bu yazıdaki süreç akışı için son güncelleme 05/10/2018

Sürecin işleyişi ve olumsuz sonuçlandığında retest durumları için ilgili yazımı inceleyebilirsiniz:

https://www.mustakbelkaptan.com/thy-akademi/thy-akademi-alim-surecinin-isleyisi-olumsuz-sonuclar-ve-re-testler/

Süreçlerde başarılı olanlar eğitime başlamak üzere THY ile 10 senelik kontratlarını imzalarlar ve eğitim masrafı olan 138.000 € borcu THY için çalışmaya başladığı ilk 10 sene boyunca aylık taksit halinde ödemeyi kabul ettiğini taahhüt ederler. (2017 yılının ikinci yarısında yapılan değişiklikten önce bu meblağ uzun süredir 100.000 € idi. Aydındaki 76. Filodan sonra sunulan sözleşmeler yeni fiyat ile imzalandı)
Eğitim eskiden Amerika Florida, Hollanda gibi yurt dışı eğitim merkezlerinde gerçekleştirilirken son yıllarda sadece Türkiye’de eğitim vermeye karar verildi. Çoğunluk Aydındaki kendi akademisine yerleştirilirken, İstanbul’da Ayjet ve AFA uçuş okullarıyla olan anlaşması ile kendi öğrencilerinin bir kısmını bu okullara yerleştiriyor. 18 Ay süren eğitimin sonunda ATPL(Frozen) lisansına sahip oluyorsunuz. Sonrasında THY tarafından ihtiyaca göre İstanbul Yeşilköyde bir Type Ratigin Eğitimine (Tip Eğitimine) sokuluyorsunuz. 4-6 ay arasında süren bu tip eğitimi, size spesifik olarak bir uçak modelini kullanmak hakkında son bilgileri veriyor. Örneğin THYnin en çok kullandığı uçaklardan biri olan Boeing 737 için bir tip eğitimi alıyorsunuz ve A’dan Z’ye bu uçak tipi ile alakalı herşey size öğretiliyor. Bu da dolayısıyla demek oluyor ki eğitiminizden sonra THY için bu uçak tipini uçuracaksınız. Hangi tipin eğitimini alacağınızı seçmeniz için size bir fırsat sunulmuyor, tamamen THY firmasının planlarına göre bir uçak veriliyor size uçurmanız için.

THY Akademi için kabaca adayları bekleyen süreçler bu şekilde. İleride THY Flight Academy için daha detaylı bir yazımızla aklınıza takılabilecek bir çok soruya cevap vermeye çalışacağım ve her bir süreci kendi başlığı altında detaylıca inceleyeceğiz. Ben de tüm tecrübe ettiklerimi sizlere aktaracağım.
THY’nin Akademiye alım programı hakkındaki detaylı yazıya buradan ulaşabilirsiniz.

Bu arada SunExpress ve Pegasus Akademisi için de süreç benzer şekilde ilerliyor fakat başvurudan sonraki test süreçlerinde yahut eğitim süreçlerinde küçük farklılıklar olabiliyor. Ama unutmayalım ki SunExpress ve Pegasus Havayolları bu eğitime kendi cebinden bütçe ayırmak istemeyenler için her zaman son derece iyi bir alternatif.

Düzenleme(15/10/2020): Korona virüsü pandemi sürecinde THY Akademi ve diğer havayollarının akademileri de dahil olmak üzerinde neredeyse tüm dünyada tecrübeli/tecrübesiz pilot alımları durduruldu. Havayolu sektöründeki global çaplı bu kriz ortamının sona ermesi ve seyahatlerin/uçuşların normalleşmesi ardından önce piyasadaki tecrübeli/tecrübesiz pilotlar istihdam edilip hemen arından yine havayollarının akademi alımlarının başlayacağını düşünüyorum. Bu alımlardaki normalleşmenin ise, sektördeki uçuşların normalleşmeye başlamasından hemen sonra çok hızlı ve ivmeli bir şekilde gerçekleşeceğini düşünüyorum. Korona pandemi sürecinin havacılık sektöründe oluşturduğu bu mega krizi ve pilot istihdam süreçlerindeki etkilerini ayrıca ele alacağım uzun bir yazı yakın zamanda yayınlayacağım.

Saygılar, sevgiler,
-Müstakbel- Kaptanınız…

mustakbelkaptan@gmail.com